ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: ΜΝΗΜΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΡΑΝΔΑΚΗ

Ὁ Γιῶργος Δρανδάκης στὸ φροντιστήριο Γραμμὴ τοῦ Δημήτρη Κανελλόπουλου. 

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευση τῆς φωτογραφίας.

Δημήτρης Κανελλόπουλος

…Σὰν «μπαλαντέζα» ποὺ μεταφέρει ἀπὸ τὴν πηγὴ φῶς ὅπου χρειὰ­ζεται…

Μιὰ μέρα, ἦταν τὰ πικρὰ χρόνια τῆς δεκαετίας τοῦ 1980, μὲ καλεῖ στὸ τηλέφωνο ὁ Καπερνάρος καὶ μοῦ λέει: Δημητράκη, σὲ ψάχνει ὁ Δρανδάκης… Κάνει κάτι ἐκδηλώσεις καὶ καλεῖ ποιητὲς νὰ διαβάσουν ποιήματά τους… Τοῦ ἔδωσα τὸ τηλέφωνό σου. Τὸν Δρανδάκη τὸν γνώριζα ἀπὸ τὸν Πατίλη, ἀλλὰ δὲν εἶχα πολλὰ πάρε δῶσε μαζί του.

Λίγο καιρὸ μετά, χτυπάει τὸ τηλέφωνο, εἶναι ὁ Δρανδάκης πού μοῦ λέει, ρὲ σύ, τὸ Σάββατο δὲν ἔρχεσαι σπίτι μου νὰ φᾶμε, θὰ εἶναι καὶ ὁ Λευτέρης ὁ Πούλιος… Τοῦ λέω ἐντάξει. Μοῦ δίνει τὴ διεύθυνση, σ’ ἕνα κεντρικὸ δρόμο στοῦ Ζωγράφου καὶ τὸ ἑπόμενο Σάββατο, νὰ ᾿μαστε καὶ οἱ τρεῖς στὸ σαλόνι τοῦ Γιώργου.

Ἦταν προχωρημένη Ἄνοιξη, Σάββατο ἀπόγιομα, ἤμασταν τρεῖς στὸ σαλόνι τοῦ Δρανδάκη σὲ κάποιον ὄροφο μιᾶς πολυκατοικίας καὶ σὲ μερικὲς ὧρες δὲν ἔμεινε κανένα μπουκάλι, ποὺ νὰ περιέχει ἔστω κι᾿ ἕνα δράμι οἰνόπνευμα. Ἡ συζήτηση φούντωνε. Ἀρχίσαμε νὰ φωνάζουμε δυνατά. Κάποια στιγμή, ὁ Δρανδάκης ἄρχισε νὰ βγαίνει ἀπὸ τὸ σαλόνι, πήγαινε σὲ κάποιο ἄλλο δωμάτιο. Δὲν ἀκουγόταν τίποτα. Γύριζε λέγοντας: σὲ λίγο θὰ φᾶμε… ἂς πιοῦμε ἄλλο ἕνα … Δὲν ἔχει ἄλλο ρὲ Γιώργο, τὶ νὰ πιοῦμε; Θὰ πάω νὰ φέρω…

Ἡ ὥρα πῆγε δέκα, παραλογιστήκαμε ἀπὸ τὸ ποτό, φαίνεται ὅτι φωνάζαμε πολύ, ἀλλὰ ἤμασταν ἀκόμη σὲ κατάσταση νὰ ἀκούσουμε ἕναν τρομακτικὸ θόρυβο ἀπὸ τὴ μεριὰ ποὺ πρέπει νὰ βρισκόταν ἡ κουζίνα τοῦ διαμερίσματος. Ὁ Δρανδάκης πετάχτηκε (ὁ τρόπος τοῦ λέγειν) κι ἔτρεξε κατὰ κεῖ ποὺ ἀκούστηκε ὁ τρομακτικὸς θόρυβος. Τότε ἀκούσαμε γιὰ πρώτη φορὰ νὰ γίνεται ὁ χαμὸς στὰ γερμανικά: ἄν, τσβάιχ, λὸς–λός, οὔστ-οὔστ, ράους–ράους, ἄουχτουνγκ… καὶ δὲν ξέρω ᾿γὼ τί… Ἐγὼ μὲ τὸ Λευτέρη μένουμε ἄφωνοι, μέσα στὸ ναρκισσισμό μας. Γυρίζει ὁ Δρανδάκης ἔξαλλος καὶ λέει θυμωμένα: πᾶμε στὸ σουβλατζίδικο… Σηκωνόμαστε καὶ τρεκλίζοντας βγαίνουμε ἀπ’ τὸ σπίτι, μπαίνουμε στὸ ἀσανσέρ, πατᾶμε τὸ κουμπὶ καὶ βγαίνουμε στὸ ἀπόλυτο σκοτάδι. Λέει ὁ Δρανδάκης: πώ, πώ ἔρεβος! τί ἔγινε ρέ, χάθηκε ὁ δρόμος…; Εἴχαμε πατήσει τὸ κουμπὶ τοῦ ὑπογείου. Κάναμε ᾿κάνα πεντάλεπτο νὰ τὸ καταλάβουμε, ἔφυγε ὡστόσο τὸ ἀσανσέρ. Κάποιος ἄλλος τὸ κάλεσε…. Ἀνεβήκαμε μὲ τὸ ζόρι στὸ ἰσόγειο καὶ βγήκαμε στὸ δρόμο. 

Ὁ Δρανδάκης μᾶς ἐξηγοῦσε πὼς δὲν ἀντέχει ἄλλο τὸ ναζισμὸ κι ὅτι θὰ χωρίσει… Μέχρι τότε δὲν ἤξερα ὅτι ἦταν παντρεμένος μὲ γερμανίδα. Μπήκαμε σ’ ἕνα σουβλατζήδικο στενό, λίγο πιὸ κάτω κι ἀπέναντι ἀπ’ τὸ σπίτι του. Μᾶς διηγήθηκε τὶς περιπέτειες μὲ τοὺς γάμους του. Τὴ ζωή του στὴ Θήβα ὅπου εἶχε φροντιστήριο Ξένων Γλωσσῶν μαζὶ μὲ τὴν πρώτη γυναίκα του. Πάντως εἴπαμε πολλά, ἤπιαμε μπίρες τοῦ σκασμοῦ καὶ κατὰ τὶς δυὸ φύγαμε… Γιὰ τὶς ἐκδηλώσεις, δὲν εἴπαμε κουβέντα. Μετὰ ἀπὸ λίγες μέρες μὲ παίρνει στὸ τηλέφωνο καὶ μοῦ λέει: χώρισα, δὲν ἰσχύει τὸ τηλέφωνο ποὺ ἔχεις, γράψε τὸ καινούργιο νούμερο. Καὶ μοῦ δίνει τὸ καινούργιο νούμερο τηλεφώνου στὸ πατρικό του. Αὐτὸ ποὺ κρατοῦσε στὸ χέρι, ὅταν τὸν βρῆκε ἡ μάνα του ἀνήμερα τῶν Φώτων πεσμένο στὸ πάτωμα.

Μετὰ ἀπὸ πολὺ καιρό, σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ μπὰρ ποὺ γυρίζαμε τὶς Τρίτες, μιλήσαμε γιὰ τὴν ἐκδήλωση, ποὺ θὰ γινόταν στὸ Δῆμο Χαλκηδόνας. Γιὰ μένα, ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ θὰ διάβαζα ποιήματά μου στὸ κοινό. Ἦταν χειμώνας ὅταν ἔγινε. Πέμπτη. Ἔβρεχε ἐκείνη τὴ μέρα. Ἔβρεχε πολύ. Ἡ Χαλκηδόνα ἦταν μακριά. Ἡ ἐκδήλωση ἦταν μεσοβδόμαδα. Πῆρα ἄδεια ἀπὸ τὸ φροντιστήριο ποὺ δούλευα. Καὶ πῆγα. Ἦταν ἐκεῖ ὅλοι οἱ ἀγαπημένοι μου. Ἦρθε κι ὁ «μαῦρος κρίνος». Μόλις εἶδα τὸν μαῦρο κρίνο νὰ μπαίνει, μούσκεμα ἀπὸ τὴ βροχή, μὲ τὸ βλέμμα τρομαγμένο, μοῦ κόπηκαν τὰ πόδια. Ἐκτὸς ἀπὸ μένα, διάβασαν ποιήματα ὁ Καπερνάρος, ὁ Χειλαδάκης καὶ ὁ Μπλάνας. Κόσμος πολὺς στὴν αἴθουσα. Ὁ Δρανδάκης καμάρωνε. Ἦταν ἐπικεφαλῆς τῶν ΝΕΛΕ, ποὺ διοργάνωναν καὶ τὶς ἐκδηλώσεις. Μετὰ πήγαμε σὲ μιὰ ταβέρνα στὴ Νέα Ἰωνία. Τὸ ξενυχτήσαμε.

Τὸν ἑπόμενο χρόνο, ἀκολούθησε ἡ παρουσίαση στὸ ἀμφιθέατρο τοῦ Πολυκλαδικοῦ Λυκείου Ἡλιούπολης, μαζὶ μὲ τὸν Σοφιανὸ καὶ κάποιους ἄλλους. Ἦταν καλοκαίρι, ἔκανε ζέστη καὶ ἤμουν τελευταῖος, μετὰ τὸν Σοφιανό. Μαρτύρησα… Ὁ Σοφιανὸς πρὶν ἀπὸ μένα. Διάβαζε καὶ δὲν τελείωνε. Ὡς καὶ ὁ Δρανδάκης «ἀγανάχτησε».

Ἄρχισε ὁ Δρανδάκης νὰ ἔρχεται τὶς Τρίτες. Ὅπου κι ἂν πήγαμε, ἦταν ἐπὶ χρόνια παρών. Μέχρι ποὺ καταλήξαμε στὸ Metro, τῆς πλατείας Ἁγίων Θεοδώρων. Ἐκεῖ ποὺ πᾶμε καὶ τώρα. Ἔπιανε ἴσκιο ὁ Γιώργης.

Κάποτε, πρὸς τὸ τέλος τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿80, μιὰ Τρίτη, ἦρθε μ’ ἕνα πακέτο. Τὸ ἄνοιξε. Πάρτε μπαλαντέζες, ρὲ, λέει… Ἦταν ἡ Ἀνθολογία μὲ τὰ ποιήματα ὅλων ἐκείνων ποὺ συμμετεῖχαν στὶς ἐκδηλώσεις τῶν ΝΕΛΕ.

Τὰ λόγια ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι συνοδευτικὰ τῆς Ἀνθολογίας, ποὺ ἐξέδωσαν οἱ ΝΕΛΕ, μὲ τὴ φροντίδα τοῦ Γιώργη Δρανδάκη, ἀπὸ τὴν τελευταία σελίδα. Κι ἡ παραπάνω ἀναφορὰ εἶναι ἕνας μικρὸς φόρος τιμῆς, στὴν ψυχούλα του. Τώρα ποὺ φτερουγίζει —ὄχι λαθραῖα— στὶς γωνιὲς τοῦ Παραδείσου… καὶ μᾶς βλέπει ἀπὸ ψηλά.

Τὸ βιβλίο αὐτὸ εἶναι ἀποτέλεσμα καὶ συνέχεια μιᾶς προ­σπάθειας τεσσάρων χρόνων ποὺ πραγματοποιήθηκε στὰ διοι­κητικὰ ὅρια τῆς Νομαρχίας Ἀθήνας. Ἡ προσπάθεια αὐτὴ εἶχε σκοπὸ νὰ φέρει σ’ ἐπαφὴ δημιουργοὺς μὲ ἀνθρώπους ποὺ συνήθως δὲν ἔχουν τὴν εὐκαιρία ν’ ἀκούσουν ἕνα ποιητὴ νὰ διαβάζει ἢ νὰ ἀπολαύσουν ἕνα κομμάτι σύγχρονου ἕλληνα μουσικοῦ. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἡ Νομαρχιακὴ Ἐπιτροπὴ Λαϊκῆς Ἐπιμόρφωσης τῆς Νομαρχίας Ἀθήνας παρουσίασε πάνω ἀπὸ 30 δημιουργοὺς στὰ πνευματικὰ κέντρα καὶ πολιτιστικοὺς συλλόγους τῶν δώδεκα Δήμων τῆς Νομαρχίας Ἀττικῆς.

Εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἀπὸ κρατικὸ φορέα ἔγιναν τέτοιες ἐκδηλώσεις σὲ τόσο πλατιὰ κλίμακα. […] Τὸ ἔργο αὐτὸ πραγματοποιήθηκε πέρα ἀπὸ προσωπικὲς ἀντιλήψεις καὶ πο­λιτικὲς ἰδεολογίες, χωρὶς —ὅπως εἶναι φανερὸ καὶ ἀπὸ τὰ περιεχόμενα τοῦ βιβλίου αὐτοῦ— τὴν παραμικρὴ προσπάθεια ν’ ἀποσιωπηθεῖ ἢ νὰ λογοκριθεῖ ὅποια ἄποψη, σκέψη, θέση ἢ τρόπος διατύπωσης. Μὲ μόνη διάθεση: νὰ λειτουργήσουν οἱ ἐκδηλώσεις καὶ ἡ ἔκδοση αὐτή ποὺ περιέχει τὸ ἔργο τῶν λογοτεχνῶν ποὺ παρουσιάστηκαν στὶς βραδιές μας, σὰν «μπαλαντέζα» ποὺ μεταφέρει ἀπὸ τὴν πηγὴ φῶς ὅπου χρειὰ­ζεται. […]

Ἐδῶ, προτάσσονται οἱ σημαντικοὶ καὶ πολυβραβευμένοι παλαιότεροι δημιουργοὶ ποὺ παρουσιάστηκαν. Ἀκολουθεῖ τὸ ἔργο νεότερων λογοτεχνῶν (ἤδη βραβευμένων μὲ κρατικὰ καὶ ἄλλα βραβεῖα ἢ ὁπωσδήποτε καταξιωμένων στὸν πνευματικό μας χῶρο) ἀλλὰ καὶ νεότατων ποὺ τελευταῖα ἔκαναν τὰ πρῶτα τους βήματα.

Ἡ ἔκδοση αὐτὴ κυκλοφορεῖ ἐκτὸς ἐμπορίου (βάση τοῦ Καταστατικοῦ τῆς Ν.Ε.Λ.Ε. γιὰ τὴ μὴ κερδοσκοπικὴ λειτουργία της) καὶ διατίθεται γιὰ βιβλιοθῆκες, πολιτιστικὰ κέντρα καὶ συλλόγους τῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς χώρας - ἀλλὰ καὶ τῶν Ἑλληνικῶν Κοινοτήτων τοῦ ἐξωτερικοῦ, ἀπὸ τὴν: Νομαρχία Ἀθήνας ( Ν.Ε.Λ.Ε.) - Σταδίου 31, Ἀθήνα.

Ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὸ περιοδικὸ Ὀροπέδιο, τεῦχος 3ο, Καλοκαίρι 2007.