Δημήτρης Κανελλόπουλος Χαιρετισμὸς σ’ ἕναν ἀκριβὸ φίλο

Δημήτρης Κανελλόπουλος

Χαιρετισμὸς σ’ ἕναν ἀκριβὸ φίλο

Ἡ συνάντησή μου μὲ τὴν κομμουνιστικὴ ἀριστερὰ ἔγινε μέσα σὲ συνθῆκες παρανομίας. Ἡ σχέση μου μ’ αὐτὴν πέρασε διάφορες διακυμάνσεις καὶ ἔληξε ὁριστικά, μὲ τὴν ἀποχώρησή μου ἀπὸ τὰ ὀργανωμένα σχήματα της, στὸ τέλος τοῦ 1978. Τότε διεγράφην.

Στὶς διαδικασίες τῆς διαγραφῆς μου δὲν συμμετεῖχα. Ἔχω σχετικὴ ἐμπειρία, ἀπὸ τέτοιες διαδικασίες ἐπειδὴ συμμετεῖχα ἢ εἶχα πρωταγωνιστήσει μὲ φανατισμὸ σὲ διαγραφὲς ἄλλων ἀνθρώπων, τῶν ὁποίων ἱκετεύω τὴν συγχώρεση.

Γελοῖες διαδικασίες, γελοῖα τὰ ἐπιχειρήματα ὅπου στὶς περισσότερες περιπτώσεις κυριαρχοῦσε ὁ παραλογισμὸς καὶ μιὰ ὑφέρπουσα σχιζοφρένεια. Φυσικά, ὅλες αὐτὲς οἱ καταστάσεις ἔβρισκαν τόπο σὲ πολὺ χαμηλὰ πολιτιστικὰ περιβάλλοντα, καὶ σὲ ἀντιλήψεις ποὺ ἀπέρρεαν ἀπὸ τὰ ὑποδεέστερα τῶν ἐνστίκτων, τῶν συμμετεχόντων. Τὰ χρόνια μετὰ τὴν πτώση τῆς δικτατορίας, τέτοιες ζοφερὲς καταστάσεις ἤσαν σχεδὸν καθημερινές.

Τώρα ποὺ τὰ χρόνια ἔχουν περάσει, μὲ δυσθυμία γυρίζει ἡ σκέψη μου σ’ ἐκείνες τὶς ἐποχές. Θέλω νὰ τὶς ἀπωθῶ ἀπὸ τὴ σκέψη μου αὐτά τὰ συμβάντα, γνωρίζοντας ὅτι ποτὲ μὰ ποτὲ δὲν θὰ πάψω νὰ αἰσθάνομαι ἐνοχὲς γιὰ τὶς περιπτώσεις ποὺ ὑπῆρξα θύτης, ντροπὴ γιὰ τὶς περιπτώσεις ποὺ ἤμουν ἀδιάφορος καὶ ἀγανάκτηση γιὰ τὶς περιπτώσεις ποὺ ἤμουν θύμα.

Ὡστόσο, μέσα σ’ αὐτὸ τὸ ἰδιότυπο καὶ ἀντιφατικὸ περιβάλλον, ὀφείλω νὰ ὁμολογήσω, συνάντησα ἀνθρώπους ὑψηλῆς ποιοτικῆς στάθμης, χαρακτῆρες ἀκέραιους, ἀνθρώπους μὲ ἔντιμη στάση καὶ λόγο. Κι ἀκόμη ἐκεῖ, ἔμαθα νὰ διαβάζω, ἐθίστηκα στὰ αἰσθήματα τῆς ἀλληλεγγύης καὶ τῆς ἀνιδιοτέλειας, «ἀτσαλώθηκα» -χρησιμοποιῶ μιὰ πολὺ συνηθισμένη λέξη ἀπ’ αὐτὰ τὰ περιβάλλοντα, στὴν ὑπεράσπιση τῶν συμφερόντων τῶν φτωχῶν καὶ τῶν ἀδικημένων…

Καὶ στὴ μιὰ καὶ στὴν ἄλλη περίπτωση, ὑπῆρξαν ἄνθρωποι πρότυπα ποὺ μὲ ἐπηρέασαν μὲ τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα τους. Μὲ τὴν προσωπική τους στάση. Ὑπήρξαν καὶ παραδείγματα ἀνθρώπων πρὸς ἀποφυγὴν καὶ παραδείγματα ἀνθρώπων πρὸς μίμησιν… Ἕνας ἄνθρωπος, τοῦ ὁποίου ἀκόμη καὶ ἡ σκιά του μοῦ ἦταν σεβαστή, ἦταν ὁ Στέλιος Μπεβεράτος.

Συναντήθηκα μαζί του τὴν ἐποχὴ ποὺ ἐργαζόμουν σὲ διάφορους ἐκδοτικοὺς οἴκους καὶ ἤμουν ἐνταγμένος στὴν ἀντίστοιχη κομματικὴ ὀργάνωση. Ὁ Στέλιος, ἐργαζόταν ὡς Διευθηντής παραγωγῆς καὶ ἐπιμελητὴς τῶν ἐκδόσεων στὴν Σύγχρονη Ἐποχή, τῶν γνωστῶν ἐκδόσεων τοῦ ΚΚΕ.

Δὲν βρεθήκαμε ποτὲ στὴν ἴδια ὀργάνωση, ἀλλὰ ἐπειδή, πολλὲς φορὲς τὴν ἡμέρα περνούσαμε ἀπὸ τὰ γραφεῖα τῶν ἐκδόσεων, ἔτυχε νὰ γνωριστοῦμε καλά.

Θυμᾶμαι μὲ νοσταλγία ἐκεῖνα τὰ πρόσωπα ποὺ ἐργαζόντουσαν στὴν διακίνηση τῶν βιβλίων, στὸ ἰσόγειο τῆς Ζωοδοχου Πηγῆς. Τὸν Κώστα Χρονίδη, τὸν Κοσμᾶ Φουντουκίδη, τὸν Παῦλο… Ὁ Στέλιος, ἀνῆκε στὸ «πνευματικὸ ἐπιτελεῖο». Τὸ γραφεῖο τῶν ἀνθρώπων ποὺ ἀσχολοῦνταν μὲ πνευματικὴ δουλειά, βρισκόταν στὸν τρίτο ὄροφο. Θυμᾶμαι ἀκόμη μὲ ἀγάπη καὶ τοὺς ἐργαζόμενους στὸ βιβλιοπωλεῖο τῆς ὁδοῦ Ἀκαδημίας, τὸν μπάρμπα Χρῆστο Καραγεῶργο, ταμία τῆς Σύγχρονης Ἐποχῆς, τὸν Μπάμπη Γκολέμα διευθυντὴ τοῦ βιβλιοπωλείου, τὴ Νανώ, τὴν Χαρὰ καὶ τὴν Ἀλίκη ποὺ ἀργότερα μετακόμισε στὴν Θεσσαλονίκη…

Οἱ ἐργαζόμενοι στὸ ἐκδοτικό, πλὴν τοῦ Παύλου, δὲν ἀνῆκαν στὴν δικά μας ὀργάνωση. Προφανῶς τοὺς «κρατοῦσε» ἡ Κεντρικὴ Ἐπιτροπή. Ὁ Στέλιος Μπεβεράτος ἀνῆκε σ’ αὐτούς.

Ὅταν ἀργότερα ἄρχισαν τὰ πρῶτα νέφη νὰ παρουσιάζονται στὴ σχέση μου μὲ τὸ Κόμμα, ὅλος αὐτὸς ὁ κόσμος μοῦ συμπεριφέρθηκε μὲ τὴν ἀναμενόμενη ἀγριότητα, τὴν ὁποία ἔδειχναν (δείχναμε), ἐκτὸς ἀπὸ ἕναν. Αὐτὸς ἦταν ὁ πάντοτε ἤρεμος καὶ εὐγενὴς Στέλιος Μπεβεράτος. Ὁ πράος Στέλιος, ὁ ὁποῖος κατέβαινε συχνά, στὸ κεφαλόσκαλο τῆς ἐξώπορτας κι ἐκεῖ, κάπνιζε τὸ τσιγάρο του, παρατηρώντας τοὺς περαστικοὺς ποὺ περνοῦσαν ἀπὸ τὴν ὄμορφη τότε ὁδὸ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Κι ἐνῶ ὅλοι, ὅταν μὲ διέγραψαν, ἔκαναν ὅτι δὲν μὲ βλέπουν, ἤ μοῦ ἔριχναν ὑποτιμητικὲς ματιές, ὁ Στέλιος, πάντοτε μοῦ μιλοῦσε μὲ εὐγένεια καὶ καλοσύνη, ἀστειευόταν καὶ συζητοῦσε μαζί μου, σὰν νὰ μὴν συμβαίνει τίποτε ἀπολύτως. Ἕνας πολιτισμένος ἄνθρωπος!

Γι’ αὐτό, ὅταν φτάσαμε μπροστὰ στὸν ἀνοιχτὸ τάφο, ἡ συγκίνηση πλημμύρισε τὴν ψυχή μου, καὶ πράγμα σπάνιο, ἔκλαψα γοερὰ γιὰ τὸν ἀποχωρισμὸ ἀπὸ ἕναν τέτοιον ἄνθρωπο.

Καλό σου ταξίδι Στέλιο, φίλε της μακρινῆς νιότης, ἀγωνιστὴ ἀκέραιε, ἄνθρωπε παράδειγμα τῆς φιλίας καὶ τῆς ἀγάπης…

Περιοδικὸ Ὀροπέδιο, τχ 18^ο, σελ. 216-218, Καλοκαίρι 2017