ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: ΔΥΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

ΔΥΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: Η «ΜΠΕΛΑ»

ΚΑΙ Ο «ΒΙΚΤΩΡ ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ»…

 

Τὸν Γενάρη τοῦ 1974, στὸ τυπογραφεῖο ποὺ εἶχε ὁ Περικλῆς Ροδάκης μὲ τὸν Γιάννη Ζόμπολα στὴν ὁδὸ Ρήγα Παλαμήδου 5, στὸν δεύτερο ὄροφο γνώρισα τὸν Ἀντώνη Καρκαγιάννη. Ἤμουν ἀπολυμένος ἀπὸ τὸ πολυκατάστημα «Ὅλος ὁ κόσμος τοῦ σπιτιοῦ», τῆς ὁδοῦ Ἑρμοῦ 33 κι ὁ Ροδάκης, ποὺ ἀπὸ τὸν Ὀκτώβρη τοῦ περασμένου χρόνου μὲ εἶχε στείλει στὸν Μῆτσο Γκαντήραγα, στὴν ὁδὸ Γερανίου, γιὰ νὰ μὲ μάθει τὴν λινοτυπικὴ μηχανὴ καὶ νὰ μὲ προωθήσει κατόπιν γιὰ δουλειὰ στὸν ΔΟΛ, μὲ σύστησε στὸν Καρκαγιάννη ὡς «σύντροφο Κολιγιαννικό»… Αὐτὴ ἡ γνωριμία, ἐκείνη τὴν στιγμή, μοῦ ἄνοιξε τὶς πόρτες ἑνὸς καινούργιου κόσμου. Μὲ ρώτησε ὁ Ἀντώνης, ἂν θέλω νὰ δουλέψω στὸν ΟΛΚΟ, μιᾶς καὶ ἤμουν ἄνεργος. Ἀπάντησα καταφατικά, χωρὶς νὰ ξέρω τί εἶναι ὁ ΟΛΚΟΣ… Τότε μὲ πῆρε μαζί του καὶ πήγαμε στὴν ὁδὸ Ὑπατίας, πίσω ἀπὸ τὴν Μητρόπολη ὅπου βρίσκονταν τὰ γραφεῖα αὐτῶν τῶν ἐκδόσεων. Ἐκεῖ συναντήσαμε δύο ἀνθρώπους: ἕναν κοντό, φαλακρὸ μὲ μακρὺ μαλλὶ πάνω στοὺς ὤμους καὶ μιὰ μεγάλη μουστάκα, τὸν Δῆμο Μαυρομμάτη κι ἕναν πιὸ λεπτό, ψηλὸν σαρανταπεντάρη περίπου, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀρχίσει νὰ γκριζάρει, μὲ θεσσαλικὴ προφορά: τὸν Γιάννη Κουτσιμανή… Ἦταν ἡ πρώτη μου ἐπαφὴ μὲ τὸ βιβλίο, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ ΧΑΟΣ, τὴν ἀπίθανη ὁμάδα ποὺ εἶχε διαφωνήσει μὲ τὴν ἐπέμβαση τῶν σοβιετικῶν στὴν Τσεχοσλοβακία μέσα στὶς φυλακὲς καὶ στὶς ἐξορίες…

Γιὰ τὴν περίοδο τοῦ ΟΛΚΟΥ μιλᾶμε ἀλλοῦ. Ἔπιασα ἀμέσως δουλειά. Μοῦ ἐξήγησε ὁ Καρκαγιάννης τί πρέπει νὰ κάνω. Πῆρα λοιπὸν μιὰ τσάντα, ἔβαλα μέσα κάποια δείγματα βιβλίων μαζὶ μὲ τὸ περιοδικὸ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ κι ἄρχισα μὲ μεθοδικότητα νὰ ἐπισκέπτομαι τὰ βιβλιοπωλεῖα τῆς Ἀθήνας. Τότε πουλοῦσαν πολύ τα βιβλία τοῦ Μπουκουμάνη. Κορδάτος, Βίλχεμ Ράϊχ… Εἴχαμε καὶ ἀνταγωνισμὸ ὡς ἐκδόσεις ΟΛΚΟΣ μὲ τὸν ΜΠΟΥΚΟΥΜΑΝΗ λόγῳ τοῦ βιβλίου ποὺ εἴχαμε ἐκδώσει κι ἐμεῖς κι ἐκεῖνος: Βίλχελμ Ράϊχ, Σεξουαλικὴ Ἐπανάσταση…

Στὸν ΟΛΚΟ δὲν ἔμεινα πολύ. Δὲν ὑπῆρχαν οἱ οἰκονομικὲς προϋποθέσεις… Πολιτικὰ ὅμως ἡ τριάδα αὐτὴ Καρκαγιάννης, Κουτσιμανὴς καὶ Μαυρομάτης προκάλεσαν μιὰ ἔκρηξη ἐντός του ἐγκεφάλου μου, ἡ ὁποία εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν σταδιακὴ ἀπομάκρυνσή μου ἀπὸ τὸν… Κολιγιανισμό…

Μιὰ μέρα μοῦ λέει ὁ Ἀντώνης: σύντροφε τὰ πράγματα δὲν πᾶνε καλά… Θὰ μιλήσω νὰ πᾶς νὰ δουλέψεις σὲ ἕναν ἄλλο ἐκδοτικό… στὰ ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ… Πήγαμε μαζὶ στὴν ὁδὸ Θεάτρου, διαγωνίως ἀπέναντι ἀπὸ τὸ Δίπορτο… Ἐκεῖ συναντήσαμε τὸν Λιβάνη, τὸν Καψῆ καὶ κάποιον ἄλλον περισπούδαστο, καὶ τὸν κύριο Γιῶργο… Τὸν κ. Γιῶργο τὸν εἶχα δεῖ στὰ γραφεῖα τοῦ ΟΛΚΟΥ. Ἐρχόταν κι ἀγόραζε βιβλία τὰ ὁποῖα μεταπωλοῦσε… Ὁ κ. Γιῶργος, πολλὰ χρόνια μετὰ τὴν πτώση τῆς δικτατορίας ἦταν ἡ ψυχὴ τῶν Ἐκδόσεων Νέα Σύνορα… Ἕνας σύγχρονος συνάδελφος τοῦ Θανάση Βέγγου. Μετά, κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἄνθησης τοῦ σοσιαλισμοῦ, ὅταν οἱ Ἐκδόσεις Νέα Σύνορα πλούτισαν καὶ ἀπέκτησαν ἰδιόκτητο, τὸ κτήριο της Ἐθνικῆς Τραπέζης γωνία Ἱπποκράτους καὶ Σόλωνος καὶ ἄλλαξαν ὄνομα, ὁ κ. Γιῶργος χάθηκε ἀπὸ τὴν πιάτσα καὶ δὲν τὸν ξαναεῖδα ποτέ…

 

Ἐκεῖ το περιβάλλον δὲν εἶχε καμία σχέση μὲ τὸν ΟΛΚΟ. Ἔμεινα μιὰ βδομάδα. Περίπου δὲν ἤξερα τί νὰ κάνω. Στὶς συζητήσεις τους δὲν ἔπαιρνα μέρος. Αὐτοὶ ἤσαν σπουδαῖοι. Καὶ κάπνιζαν καὶ πολύ. Δὲν προλάβαινα νὰ ἀγοράσω πακέτο καὶ μοῦ τέλειωναν τὰ Καρέλια ἀμέσως…

Ἀθόρυβα μιὰ μέρα ἔκλεισα πίσω μου τὴν πόρτα, γιὰ νὰ μὴν ἐνοχλήσω μιὰ σπουδαία συζήτηση γιὰ τὴν ἐξάρτηση τῆς Ἀριστερᾶς ἀπὸ τὰ ταμεῖα τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης καὶ ξαναγύρισα στὸν ΟΛΚΟ, ὅπου ζήτησα τοῦ Ἀντώνη νὰ συνεχίσω νὰ ἐργάζομαι ἐκεῖ χωρὶς χρήματα μέχρι νὰ βρῶ μιὰ ἄλλη δουλειά… Ὁ Ἀντώνης τότε μου εἶπε: Πᾶμε στὸν Παπαζήση…

 

Πήγαμε πεζῇ ἀπὸ τὴν Μητρόπολη στὴν ὁδὸ Φειδίου… Ἐκεῖ γνώρισα τὸν Βίκτωρα, καὶ τὴν Μπέλα. Ἡ Μπέλα, μαζὶ μὲ τὸν Δῆμο Μαυρομάτη, ἤσαν οἱ ψυχὲς τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴκου, ὅσον καιρὸ ὁ Βίκτωρας βρισκόταν κρατούμενος στὸ ΕΑΤ/ΕΣΑ ἢ ἀργότερα στὴν φυλακή, ἐπὶ Δικτατορίας… Οἱ φωτογραφίες εἶναι ἐκείνης ἀκριβῶς τῆς ἐποχῆς… Αὐτοὺς τοὺς δύο ἀλησμόνητους ἀνθρώπους ποὺ ὅσο πλησίαζε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, ἐδημιουργεῖτο μία ἀνάφλεξις, ἀλλά, καὶ χώρια δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς φανταστεῖ κανείς, τιμοῦμε σήμερα μ’ αὐτὸ τὸ μικρὸ κείμενο…

 

Δὲν ἔχω γνωρίσει στὴν ζωή μου ἄνθρωπο πιὸ γενναῖο καὶ πιὸ μεγάλο δημοκράτη ἀπὸ τὸν Βίκτωρα… Γνωρίζω λεπτομέρειες ἀπὸ τὴν δράση του στὴν δικτατορία. Εἶναι αὐτός, ποὺ εὑρισκόμενος κρατούμενος στὸ ΕΑΤ/ΕΣΑ δὲν ἄνοιξε τὸ στόμα του, παρὰ τὰ βασανιστήρια ποὺ ὑπέστη. Σὺν τῷ χρόνῳ, γνωρίστηκε μὲ τὸν προσωπικό του βασανιστή, ἕναν στρατεύσιμο δεκανέα ἐσατζὴ καὶ τὸν ἔπεισε ὅτι θὰ τοῦ βρεῖ γαμπρὸ μὲ λεφτὰ γιὰ τὴν ἀδελφή του κι ἀκόμη ὅτι θὰ διορίσει κι αὐτὸν καὶ τὴν ἀδελφή του… Ὁ ἐσατζὴς θαμπωμένος μὲ τὶς ἱστορίες αὐτὲς ἄφηνε τὸν Βίκτωρα τὰ ἀπογεύματα, νὰ μιλᾶ μὲ τὴν Μπέλα στὸ τηλέφωνο, ἀπὸ τὸ γραφεῖο τοῦ Θεοφιλογιαννάκου. Τὸν ἄκουγε νὰ δίνει ἐντολὲς στὴν  Μπέλα γιὰ πληρωμὲς ἑκατομμυρίων. Ποιὸς ξέρει τί εἰκόνα σχημάτισε ὁ κακομοίρης ὁ ἐσατζὴς καὶ  δέχτηκε κάποια ἀπογεύματα νὰ βγάζει τὸν Βίκτωρα ἀπὸ τὸ ΕΑΤ/ΕΣΑ καὶ νὰ πηγαίνουν μαζὶ γιὰ καφὲ στὸ Hilton!!!

Ὁ Βίκτωρ Παπαζήσης συνέχισε τὴν πορεία τῶν ἐκδόσεων Παπαζήση, τὶς ὁποῖες εἶχε ξεκινήσει ὁ πατέρας του Ἀργύρης Παπαζήσης τὸ 1929. Ὁ κ. Ἀργύρης, τὸ 1932 εἶχε ὑποστηρίξει οἰκονομικὰ τὴν κάθοδο τοῦ Μήτσου Παρτσαλίδη, στὶς Δημοτικὲς Ἐκλογές, ὅπου ἐξελέγη Δήμαρχος Καβάλας.

Οἱ ἐκδόσεις Παπαζήση συνεχίζουν σήμερα νὰ ἐκδίδουν οἰκονομικά, κοινωνιολογικὰ καὶ ἱστορικὰ βιβλία ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ Ἀλέξανδρου-Ἀργύρη Παπαζήση, γιοῦ τοῦ Βίκτωρα καὶ τῆς Μπέλας…