ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ. ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ....

Γιάννης Πατίλης

Μιὰ προσωπικὴ ἀναφορά.

τοῦ Δημήτρη Κανελλόπουλου

 Ἡ Ποίηση εἶναι ἕνας δρόμος μοναχικός. Καὶ μοναδικός, γιὰ κάθε ἕναν ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ. Εἶναι ἡ ἄλλη ζωή, ἡ παράλληλη ζωή, ποὺ ὅλοι κάνουν πὼς ἐπιδιώκουν λίγοι ὅμως τὴν ἐπιλέγουν μὲ εἰλικρίνεια καὶ τὴν ἀκολουθοῦν ὡς τὸ τέλος.

Ἡ Ποίηση «ἔχει τοὺς ἱερεῖς της, τοὺς ἀπόκοσμους αὐτοὺς γέροντες ποὺ ζοῦν στὶς πανάρχαιες σκῆτες τοὺς μακριὰ ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς κοινοὺς θνητούς, τοὺς παμπάλαιους αὐτοὺς ἀνθρώπους» ὅπως εἶπε καὶ ὁ μαθητὴς τῆς Β΄ Λυκείου πρὶν ἀπὸ χρόνια, καὶ ποὺ «ἐν πάση περιπτώσει, δὲν μᾶς ἀφοροῦν αὐτὰ τὰ ἀκαταλαβίστικα ποὺ γράφουν καὶ μᾶς τὰ φορτώνουν καὶ στὸ Σχολεῖο νὰ τὰ μαθαίνουμε».

Ἡ Ποίηση, ὡς δρόμος μοναχικός, θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι δρόμος μὲ ἀραιὴ κίνηση. Εἶναι πολλοὶ ὅμως αὐτοὶ ποὺ τὸν πατοῦν. Γιατί στοὺς τόπους της πατοῦν κι αὐτοὶ ποὺ ζητοῦν ἕνα κοινωνικὸ ἄλλοθι, ποὺ θέλουν νὰ θολώσουν τὰ πράγματα. Καὶ τὸ καταφέρνουν, μὲ τὸν ἕνα ἢ τὸν ἄλλον τρόπο. Μὲ ἱδρύματα καὶ μέγαρα καὶ οἴκους ἐκδοτικοὺς καὶ ὡραία ἐξώφυλλα καὶ συναναστροφὲς σὲ αἰγαιοπελαγίτικα νησιὰ καὶ κολωνακιώτικα καφὲ σαντὰν καὶ μὲ λοιπὲς ἄλλες ἐκδηλώσεις καὶ γεύματα καὶ σουαρέ. Καθιερώνουν καὶ καθιερώνονται, μοιράζουν βραβεῖα, ἐπικροτοῦν ἢ ἀπορρίπτουν μὲ κριτήριο αὐτὸ ποὺ τοὺς προβάλλει καὶ γενικῶς καθορίζουν τὰ πράγματα τῆς ποίησης δίκην σωματείου.

Μέσα σ’ αὐτὴν τὴν ἄνυδρη πραγματικότητα δὲν εἶναι ὅτι χάθηκαν οἱ ποιητὲς καὶ τὰ ποιήματα. Ἔμειναν λίγοι αὐτοὶ ποὺ εἶναι ἀληθινοὶ ποιητές. Αὐτοὶ ποὺ μποροῦν νὰ κοιτάζουν τοὺς ἄλλους στὰ μάτια καὶ μὲ θάρρος καὶ εἰλικρίνεια νὰ λένε τὴ γνώμη τους. Νὰ διατυπώνουν τὸ λόγο τους μὴ ὑπολογίζοντας τὸ κόστος. Μὲ τὴν ποίησή τους, μὲ τὴν ἴδια τους τὴν ζωή. Ἡ ἴδια τους ἡ ζωὴ νὰ εἶναι ἡ Ποίησή τους.

Μὲ ἕναν ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς λίγους, ἄνθρωπο καὶ ποιητή, εἶχα τὴν τύχη νὰ γνωριστῶ κι ἐγὼ στὴ ζωή μου. Καὶ μιλάω γιὰ πραγματικὴ τύχη, ἀφοῦ στὴ ζωή μου δὲν στάθηκα σὲ πολλὰ πράγματα τυχερός. Αὐτὸς  ὁ ἄνθρωπος, ὁ ποιητής, εἶναι ὁ Γιάννης Πατίλης.

Τὴν ποίησή του τὴν γνώριζα ἀπὸ κάποιες σκόρπιες δημοσιεύσεις  σὲ περιοδικὰ καὶ ἀπὸ τὴ συλλογὴ του «Ὁ μικρὸς καὶ τὸ θηρίο». Ὅταν βρέθηκα στὴν παγωμένη Ρουμανία, παρουσίασα τὰ ποιήματά του «Ἡ μεγάλη Ἔρημος», ἀπὸ τὴ συλλογὴ «Ὁ μικρὸς καὶ τὸ θηρίο», καὶ «Ἡ λάμπα» ἀπὸ τὴ συλλογὴ «Ὑπὲρ τῶν Καρπῶν», στὴν Ἀνθολογία τῆς γενιᾶς τοῦ ’70 ποὺ ἐξεδόθη ἐκεῖ σε μετάφραση τοῦ ἀείμνηστου Alexandru Caprariu. Μ’ αὐτὰ τὰ δύο ποιήματα, ἀδικώντας τον(!), παρουσίασα τὸν Γιάννη Πατίλη στὸ ρουμανικὸ κοινό.

Τὸν ἴδιο τὸν γνώρισα ἕνα καλοκαιριάτικο βράδυ Τρίτης του 1986, στὴν αὐλὴ τοῦ ταβερνείου «Ἅμα λάχει» τοῦ παλιοῦ μου φίλου Δημήτρη Μπράτσου, ἐπὶ τῆς Καλλιδρομίου. Τότε βγάζαμε τὴ ΣΧΕΔΙΑ μὲ τὸν Χρίστο Ρουμελιωτάκη. Ἦταν μιὰ δύσκολη ἐποχή. Σερνόμασταν μὲ τὸν ἀγαπημένο Τάσο Καπερνάρο ἐδῶ κι ἐκεῖ... Ἐκείνη τὴν Τρίτη μοῦ λέει ὁ Τάσος: ―πᾶμε νὰ πιοῦμε ἕνα ποτήρι στὸ Ἅμα λάχει; θὰ γνωρίσεις καὶ τὸ Γιάννη τὸν Πατίλη, εἶναι δικός μας, θὰ δεῖς… Ἤμουν μαζεμένος. Εἶχα ξεκόψει ἀπὸ τὰ λογοτεχνικὰ καὶ «παραλογοτεχνικὰ» κυκλώματα καὶ ἔβλεπα τοὺς πάντες μὲ καχυποψία. Εἶπα ναί, καὶ πήγαμε. Ἦταν ἐκεῖ ὁ Γιάννης Πατίλης, ὁ Κωστῆς ὁ Παπαγιώργης καὶ κάποιοι ἄλλοι... Κατὰ τύχη, κάθισα πλάι στὸν Γιάννη Πατίλη. Ἔκτοτε, χρωστῶ εὐγνωμοσύνη στὸν Τάσο Καπερνάρο ποὺ μὲ γνώρισε μαζί του. Οἱ Τρίτες αὐτὲς συνεχίστηκαν καὶ συνεχίζονται ἀκόμη καὶ σήμερα*, μετὰ τὸ Ἅμα λάχει στὴν παλιὰ Μουριά, Διδότου καὶ Ζωοδόχου Πηγῆς γωνία, μετὰ σ’ ἕνα μαγαζὶ μὲ θαλασσινὰ στὴν Ζωοδόχου Πηγῆς καὶ Ἀραχώβης, κατόπιν στὸν Σίσυφο τῆς ὁδοῦ Ἀκαδημίας, ὕστερα στὴν Διάπλαση τῶν Παίδων στὴν Ἀραχώβης καὶ τὸ καλοκαίρι στὸ Σέλας, Μεθώνης καὶ Καλλικράτους μετὰ στὸ Ἀθηναϊκὸ Καφενεῖο, στὴν Σόλωνος, πίσω ἀπὸ τὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ Δήμου Ἀθηναίων καὶ τώρα στὸ Μετρὸ …τῆς ντεκαντάντσας, στὴν Πλατεία Ἁγίων Θεοδώρων… Ὄντως πλανόδιοι καὶ στὰ στέκια μας!   

Δὲ φοβᾶμαι νὰ πῶ τί εἶναι γιὰ μένα ὁ Γιάννης Πατίλης, γιατὶ εἶναι ἡ μόνη περίπτωση ἀνθρώπου γιὰ τὴν ὁποία ἀποκλείεται νὰ κάνω λάθος(!): ὁ Γιάννης Πατίλης, εἶναι ὁ ὑπομονετικὸς συλλέκτης μικροσκοπικῶν ψυχικῶν θραυσμάτων, αὐτὸς ποὺ ξέρει τὶς περίτεχνες τεχνικὲς τῆς ψυχικῆς ἀνόρθωσης αὐτῶν ποὺ ἀγαπᾶ. Ὁ πραγματικὸς φίλος ποὺ θὰ σὲ προστατεύσει πάσῃ θυσίᾳ ἀπὸ τὶς κακοτοπιές. Ποὺ ἄφοβα θὰ σοῦ πεῖ τὴν γνώμη του ἀκόμη κι ἂν εἶναι νὰ σὲ πικράνει. Ἀλλὰ θὰ ξέρεις ὅτι αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια γι αὐτὸν καὶ κεῖνο εἶναι τὸ ψέμα. Κριτικὸς ὁ ἴδιος εἶναι ἀνοιχτὸς στὴν κριτικὴ τῶν ἄλλων. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ θὰ ἐπιμείνει μέχρι τέλους ὅτι πρέπει νὰ γράψεις καὶ νὰ ξαναγράψεις ἑκατὸ φορὲς γιὰ νὰ μὴν ἀδικήσεις τὸν ἑαυτό σου καὶ τοὺς ἄλλους. Γιατὶ ὁ Γιάννης Πατίλης  μ’ ἀνιδιοτέλεια ἀσχολεῖται μὲ τὴν τέχνη καὶ τοὺς φίλους του. Δίπλα του δὲν ἔχει νόημα κανένα «περιβάλλον» καὶ καμιὰ «αὐλή». Ἕνας ἄνθρωπος πλάι στὸν ὁποῖο αἰσθάνεσαι, ἀκόμη κι ἂν εἶσαι πολὺ νεώτερος, μὲ φυσιολογικὸ τρόπο ἰσότιμος.

Ὁ Γιάννης Πατίλης ζεῖ συνειδητῶς στὴν ἀγορά, θέτοντας ταυτόχρονα καὶ τοὺς ὅρους ὑπὸ τοὺς ὁποίους ἀξίζει νὰ βρίσκεται ἕνας διανοούμενος καὶ μαζὶ καλλιτέχνης σ’ αὐτήν: παρρησία, πνευματικὴ ἀνιδιοτέλεια καὶ καλαισθησία. Τὸ alter ego του, τὸ ἐσωστρεφὲς θὰ τὸ συναντήσουμε στὰ βιβλία του. Ἐκεῖ ὅπου καταθέτει τὴ θνητὴ λεία του ἀπὸ τὶς ληστρικές του ἐπιδρομὲς στὸ λαμπρὸ Βασίλειο τῆς Ἀνυπαρξίας.

 

Παλαιὸ Φάληρο, 14 Ἀπριλίου 1997

                                                                           Δημοσιεύτηκε στὸ περιοδικὸ

                                                                         ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ, τεῦχος …., 199

 

Τεῦχος καὶ χρονολογία θὰ τὰ βάλει

ὁ ἀγαπητός μου φίλος Γιῶργος Θεοχάρης,

γιατί ἐγὼ εἶμαι ὑπὲρ τὸ δέον ἀνοργάνωτος

καὶ  ἐν μέσῳ νεφῶν….

 

*Δυστυχῶς πολλὰ ἄλλαξαν ἀπὸ τὸ 1999 καὶ πρὸ μηνῶν, ἀρχὲς αὐτοῦ τοῦ καλοκαιριοῦ ἐξέπνευσε τὸ Πλανόδιον καὶ ἄνευ ἐξηγήσεων τελείωσαν καὶ αἰ Τρίται… Ψίθυροι περὶ ἐπανεκδόσεως τοῦ Πλανοδίου, δὲν ἐπιβεβαιώνονται ρητῶς καὶ δημοσίως… Ἡ ἱστορία, δὲν ἐπαναλαμβάνεται..! Ἂν ἐπαναληφθεῖ, θὰ εἶναι φάρσα ἢ Κωμωδία… Διότι στὴν Τέχνη, οἱ φιλελεύθεροι καὶ δημοκρατικοὶ ἄνθρωποι, δὲν εἶναι ὑπὲρ τῆς συγκρούσεως τῶν Πολιτισμῶν, ἀλλὰ ὑπὲρ τῆς ἀμοιβαίας ἀλληλεπίδρασης καὶ ἐπιρροῆς τοῦ ἑνὸς πάνω στὸν ἄλλον….

ΔΓΚ